By Jean Damascene Hakuzimana
Tariki 16 z’ukwa Kabiri nibwo inkingo zigera ku bihumbi mirongo inani zakozwe na Johnson and Johnson zageze muri Afurika y’epfo. Ku ikubitiro hakingiwe abakozi bo mu bitaro bo mu ntara ya Cape Town. Perezida wa Afurika y’Epfo Cyril Ramaphosa yavuzeko kuhagera k’urukingo ari intambwe ikomeye mu guhangana na Corona mu gihu cyashegeshwe kurusha ibindi ku mugabane wa Afurika.
Mu kuba Intangarugero, Perezida Ramaphosa akaba
yarahise ahabwa urukingo ku mugaragaro hamwe na Mkhize na Phaahla bayoboye minisiteri y’ubuzima. -Perezida yagize ati: “Nimufate uru rukingo maze tugire ubuzima buzira umuze”. Afurika y’epfo nicyo gihugu cyambere ku isi gikoresheje urukingo rwakozwe na Johnson and Johnson.
Iki gihugu gisanzwe ari igihangange mu bukungu muri Afurika, cyashegeshwe na COVID19 aho kibarura impfu zatewe n’iyi Virusi zirenga 48,000. Ikirenzeho, iyi Virusi kandi imaze kwihinduriza aho yongereye ubukana. Amahirwe ahari ni uko uru rukingo rwakozwe na Johnson and Johnson rurwanya virusi ku kigero cya (57%) naho urwakozwe na Novavax rukayirwanya kuri 50%.
Afurika y’Epfo yamaze kugura inkingo miliyoni icyenda za Johnson and Johnson nyuma yo guhagarika amasezerano yo kugura urukingo rwakozwe na Oxford/AstraZeneca kuko rwagaragaye nkurudahangara cyane iyi virusi yazamuye ubukana muri Afurika y’Epfo aho igihugu gifite gahunda yo gukingira abagera kuri 67%-miliyoni 40 nibura kugera ku mpera z’uyu mwaka. Igihugu kandi cyamaze kugura inkingo miliyoni 20 zakozwe na Pfizer-BioNtech.
Ku mugabane wa Afurika, ntabwo ari ibihugu byinshi biri gukora igenamigambi nkiri ahubwo biteze amaso gahunda mpuzamahanga yashyizweho yo gusaranganya urukingo ku bihugu bikennye yiswe COVAX.
URwanda rwatangiye gahunda yo gukingira tariki 14 z’ukwakabiri nkuko bitangazwa na Reuters. Tariki 15 Perezida Emerson Mnangagwa wa Zimbabwe yakiriye inkingo ibihumbi maganabiri zakorewe mu bushinwa ndetse Zimbabwe ikaba itangaza ko yazigamye miliyoni 100 z’madolari yo kugura inkingo. Algeria, Morocco, Mauritius na Misiri ziri mu batangiye gukingira abaturage babo.
Mu gihe ibihugu by’ibihangange bigenda bisinyana amasezerano n’inganda zikora inkingo, umuryango w’ubuzima ku isi-WHO uratangaza ko aya masezerano y’abakomeye ashobora kuzabuza inkingo kugera ku bihugu bikennye muri Africa. Dr Matshidiso Moeti uhagarariye WHO mu gace ka Africa avuga ko iki cyorezo cya COVID19 kitazamarwa no kwikubira ibikirwanya ahubwo ko kizamarwa no gusaranganya kuri bose. Gahunda ya COVAX iteganya kuzageza mu mwaka wa 2021, inkingo miliyari 1 na miliyoni 300 ku bihugu 92 bikennye kurusha ibindi.
Ibihugu bimwe byagaragaje kutitabira gahunda zirebana no kurwanya COVID19 harimo n’inkingo. Perezida wa Tanzania John Magufuli yanze urukingo rwa COVID-19 na Nyuma y’aho uwari Visi Perezida w’ibirwa bya Zanzibari Seif Sharif Hamad, yitabiye Imana azize iyi ndwara ya COVID19 tariki 17 z’ukwakabiri 2021 nkuko bitangazwa n’Ijwi rya Amerika.